فیستول چیست؟ این بیماری با نام ناسور یا Fistula هم آن را می شناسند، یکی از بیماری‌های مزمن ناحیه نشیمنگاهی است که معمولا در اثر عفونت درمان‌نشده یا آبسه‌های قدیمی ایجاد می‌شود. این بیماری باعث ایجاد یک مجرا یا تونل غیرطبیعی بین دو بخش از بدن، مانند روده و پوست اطراف مقعد می‌شود که می‌تواند با درد، ترشح مداوم، سوزش و ناراحتی شدید همراه باشد. تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری، نه‌تنها مانع از پیشرفت بیماری می‌شود، بلکه کیفیت زندگی بیمار را به شکل چشمگیری بهبود می‌بخشد. درادامه مقاله به معرفی انواع آن همچون فیستول مقعدی، دندان و… نیز پرداخته ایم.
در پارما کلینیک ما با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات و تیمی متخصص در زمینه‌ی درمان بیماری‌های نشیمنگاهی، از جمله درمان فیستول مقعدی، همراه شما هستیم تا با کمترین عارضه و بهترین نتیجه به زندگی عادی بازگردید. این محتوا به زبان ساده و دقیق، به پرسش‌های رایج بیماران در مورد فیستول پاسخ می‌دهد تا با آگاهی کامل برای درمان اقدام کنند.
فیستول چیست؟
فیستول چیست؟ به‌طور ساده، یک مسیر یا تونل غیرطبیعی است که دو سطح یا اندام بدن را به یکدیگر متصل می‌کند. این عارضه معمولا به‌دلیل عفونت‌های مکرر یا آبسه‌هایی که به درستی درمان نشده‌اند، ایجاد می‌شود. رایج‌ترین نوع این بیماری، فیستول مقعدی است که بین کانال مقعد و پوست اطراف آن ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند همراه با ترشح چرک، درد، التهاب و احساس ناراحتی هنگام نشستن یا دفع باشد. بیماری ناسور در هر نقطه‌ای از بدن ممکن است به‌وجود آید، اما ناحیه‌ی مقعدی بیشترین شیوع را دارد.
شناخت دقیق اینکه فیستول چیست به بیماران کمک می‌کند تا در مراحل اولیه به فکر درمان بیفتند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. برخلاف باور عمومی، این بیماری به‌هیچ‌وجه به‌طور خودبه‌خود درمان نمی‌شود و برای بهبود کامل، نیاز به مداخله‌ی پزشکی، اغلب به روش جراحی یا لیزری دارد. عدم درمان مناسب، می‌تواند منجر به عفونت‌های گسترده‌تر و آسیب به بافت‌های اطراف شود. بنابراین اگر با علائمی مانند ترشح دائمی، بوی نامطبوع یا دردهای مزمن مواجه هستید، بهتر است حتما با پزشک متخصص مشورت نمایید.
بنیاد خیریه Crohn’s & Colitis UK در مقاله ای درباره تاثیر این بیماری چنین بیان می کند:
در حالی که این فیستول به ندرت تهدید کننده زندگی است، می تواند کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد و اغلب به درمان ترکیبی پزشکی و جراحی نیاز دارد .
انواع فیستول
فیستول‌ها بسته به محل ایجاد، شدت، عمق و منشا تشکیل‌شان، دسته‌بندی‌های مختلفی دارند. آگاهی از انواع فیستول به بیمار و پزشک کمک می‌کند تا روش درمانی مناسبی انتخاب شود. برای مثال، نوع دندانی این بیماری با نوع مقعدی آن کاملا متفاوت است، زیرا محل، علت ایجاد و میزان آسیب‌دیدگی با یکدیگر فرق دارند. برخی از ناسورها به‌راحتی با دارو کنترل نمی‌شوند و نیاز به جراحی یا درمان لیزری دارند.
در ادامه به رایج‌ترین انواع فیستول که در نواحی مختلف بدن مشاهده می‌شن اشاره می‌کنیم:
فیستولِ مقعدی: شایع‌ترین نوع، که بین رکتوم و پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شود.
فیستولِ دندان: بین ریشه دندان عفونی‌شده و سطح لثه یا پوست ایجاد می‌شود و اغلب با درد و تورم همراه است.
فیستولِ روده: ممکن است بین دو بخش از روده یا بین روده و اندام‌های اطراف شکل بگیرد؛ برای مثال بین روده و مثانه.
فیستولِ واژینال: ارتباط غیرطبیعی بین واژن و اندام‌هایی مثل روده، مثانه یا راست‌روده که معمولا با ترشحات غیرعادی همراه است.
فیستولِ مثانه: ارتباط بین مثانه و ارگان‌های دیگر که می‌تواند باعث نشت ادرار به جاهای غیرمعمول شود.
فیستولِ پوستی: به‌صورت یک مجرای باز روی پوست دیده می‌شود و ممکنه ترشح مزمن داشته باشد.
فیستول مقعدی
فیستول مقعدی شایع‌ترین نوع این بیماری است که بین دیواره‌ی داخلی کانال مقعد و پوست اطراف آن ایجاد می‌شود. این نوع کانال ها معمولا در پی آبسه‌های درمان‌نشده به وجود می‌آید و اغلب همراه با علائمی مثل ترشح چرک، بوی بد و احساس سوزش در ناحیه‌ی مقعدی است. فرد ممکن است در زمان نشستن یا دفع، درد شدیدی را تجربه کند که زندگی روزمره را مختل می‌کند. در برخی موارد، ممکن است چندین سوراخ کوچک روی پوست اطراف مقعد ظاهر شود که ترشح از آن‌ها ادامه دارد.
فیستول مقعدی اگر به‌موقع درمان نشود، به مرور زمان گسترش پیدا کرده و باعث عفونت‌های گسترده‌تر و تخریب بافت می‌شود. این بیماری به هیچ وجه نباید نادیده گرفته شود. درمان آن به روش‌های مختلفی انجام می‌شود، از جمله جراحی باز، استفاده از تکنیک‌های نوین مانند فیستولوتومی یا درمان با لیزر که کم‌تهاجمی‌تر و موثرتر هستند.
فیستول روده
فیستول روده، که می‌تواند بین بخش‌های مختلف روده یا بین روده و سایر اندام‌ها مانند مثانه، پوست یا واژن ایجاد شود، از پیچیده‌ترین انواع این بیماری به شمار می‌رود. این کانال معمولا در پی بیماری‌های التهابی مزمن روده مانند کرون یا در اثر جراحی‌های روده به وجود می‌آید. علائمی مثل نشت مایعات گوارشی، درد شکمی، اسهال مداوم و کاهش وزن از نشانه‌های شایع آن هستند.
فیستول روده در اکثر موارد نیاز به مداخله‌ی تخصصی دارد و به راحتی با دارو فیستول درمان نمی‌شود. بسته به شدت آسیب، ممکن است نیاز به جراحی یا درمان ترکیبی با داروهای ضد التهاب و آنتی‌بیوتیک‌ها باشد. تشخیص به‌موقع و مراقبت دقیق از اهمیت زیادی برخوردار است تا از بروز عوارض شدید مانند عفونت گسترده یا سوراخ شدن دیواره‌ی روده جلوگیری شود.
فیستول واژینال
فیستول واژینال مسیر غیرطبیعی‌ای است که بین واژن و یکی از اعضای مجاور مانند مثانه، روده یا رکتوم ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به دلیل زایمان‌های دشوار، آسیب‌های جراحی، پرتودرمانی یا عفونت‌های مزمن ایجاد شود. از علائم شایع آن می‌توان به خروج غیرطبیعی ادرار یا مدفوع از واژن، عفونت‌های مکرر واژن، بوی بد و تحریک پوست ناحیه تناسلی اشاره کرد.
فیستول واژن نه‌تنها از نظر جسمی ناراحت‌کننده است، بلکه می‌تواند اثرات روانی جدی نیز به‌دنبال داشته باشد. درمان آن بسته به محل و شدت آسیب، شامل جراحی ترمیمی و در برخی موارد درمان‌های دارویی حمایتی می‌شود. در هر صورت، این بیماری باید زیر نظر پزشک متخصص زنان یا جراح نشیمنگاه درمان شود تا کیفیت زندگی بیمار به حالت طبیعی بازگردد.
فیستول دندان
فیستول دندان یا پری‌آپیکال، یکی از رایج‌ترین عوارض عفونت‌های دندانی است که معمولا به دلیل پوسیدگی شدید یا عفونت ریشه دندان ایجاد می‌شود. در این بیماری، عفونت از ریشه دندان به استخوان فک یا لثه نفوذ کرده و باعث ایجاد یک کانال چرکی به سطح لثه می‌شود. بیمار ممکن است ترشح مایع بدبو یا بی‌رنگ از لثه، درد هنگام جویدن یا التهاب موضعی را تجربه کند.
اگرچه ممکن است علائم فیستول دندان به‌طور موقت کاهش یابد، اما به‌هیچ عنوان نباید به‌حال خود رها شود. درمان این نوع بیماری معمولا شامل درمان ریشه (عصب‌کشی) یا در موارد شدیدتر، کشیدن دندان است. عدم رسیدگی به آن می‌تواند منجر به گسترش عفونت در استخوان فک یا حتی سایر نواحی بدن شود. پس اگر با علائمی شبیه به این روبه‌رو شدید، فورا به دندانپزشک مراجعه کنید.
علت فیستول
علت فیستول در اغلب موارد به بروز یک عفونت مزمن یا التهاب در بافت‌های بدن بازمی‌گردد. این اختلال معمولا زمانی رخ می‌دهد که مسیر طبیعی ترمیم زخم مختل شود و به جای ترمیم کامل، یک کانال غیرعادی میان دو بافت یا ارگان ایجاد شود. علت این بیماری نه‌تنها به شرایط پزشکی پیشین بیمار وابسته است، بلکه نوع و محل آن هم می‌تواند نقش مهمی در ایجاد آن ایفا کند.
مهم‌ترین علت فیستول در بیماران عبارتند از:
عفونت‌های مزمن: مانند آبسه‌هایی که به‌درستی تخلیه یا درمان نشده‌اند.
بیماری‌های التهابی مزمن روده: مانند کرون یا کولیت اولسراتیو که به دیواره روده آسیب می‌زنند.
جراحی یا آسیب فیزیکی: به‌ویژه در نواحی مانند مقعد یا روده.
زایمان سخت یا اپی‌زیوتومی در خانم‌ها: ممکن است زمینه‌ساز کانال های واژینال شود.
سرطان‌ها یا درمان‌های تهاجمی مانند پرتودرمانی: که ممکن است به ساختار بافتی آسیب بزند.
عفونت‌های مقاربتی یا بیماری‌های جنسی: به‌خصوص در مورد کانال های تناسلی.
علت فیستول مقعدی در زنان
علت فیستول مقعدی در زنان می‌تواند به فاکتورهای خاص آناتومی زنانه و همچنین اتفاقات پزشکی مانند زایمان طبیعی مربوط باشد. در بسیاری از موارد، این بیماری از عفونت یا آبسه‌ای در ناحیه اطراف مقعد ناشی می‌شود که به‌مرور زمان و در صورت عدم درمان مناسب، به یک مجرای غیرطبیعی تبدیل می‌گردد. به دلیل نزدیکی مقعد به واژن و مجرای ادرار در بدن زنان، گسترش عفونت و تشکیل کانال می‌تواند سریع‌تر و پیچیده‌تر باشد.
عامل مهم دیگر، زایمان‌های سخت یا مداخلات پزشکی تهاجمی مانند اپی‌زیوتومی است که در برخی زنان موجب آسیب بافتی شده و احتمال ایجاد کانال های مقعدی را بالا می‌برد. همچنین ضعف ایمنی بدن یا ابتلا به بیماری‌های التهابی، بستر مناسبی برای شکل‌گیری این عارضه فراهم می‌کند. بنابراین توجه به علائم اولیه و پیگیری فوری درمان، به‌ویژه در خانم‌ها، ضروری است.
شایع‌ترین علت فیستول مقعدی در زنان عبارتند از:
آبسه‌های مقعدی درمان‌نشده
زایمان طبیعی سخت یا طولانی
بیماری‌های التهابی روده مثل کرون
آسیب‌های ناشی از جراحی‌های ناحیه لگن
ضعف سیستم ایمنی
عفونت‌های واژن یا ناحیه تناسلی که به مقعد گسترش یافته‌اند
علت فیستول مقعدی در مردان
علت فیستول مقعدی در مردان بیشتر به سبک زندگی، نوع تغذیه و اختلالات گوارشی مزمن مربوط می‌شود. در مردان، این بیماری اغلب از یک آبسه مزمن شروع می‌شود که به‌دلیل بی‌توجهی، درمان خانگی فیستول با راه های اشتباه یا درمان ناقص، تبدیل به کانالی میان راست‌روده و پوست اطراف مقعد می‌گردد. ویژگی‌های آناتومیک مردان، مانند غدد بیشتری که در ناحیه مقعد وجود دارد، می‌تواند احتمال بروز آبسه و در نتیجه فیستول را افزایش دهد.
همچنین برخی از مردان به دلیل مشاغل کم‌تحرک یا عادت به نشستن‌های طولانی‌مدت، بیشتر در معرض التهاب و گرفتگی در ناحیه پرینیوم (بین مقعد و کیسه بیضه) قرار می‌گیرند. ترکیب این عوامل با رژیم غذایی نامناسب و یبوست‌های مزمن، ریسک بروز این بیماری را افزایش می‌دهد. در صورت عدم رسیدگی، ناسور می‌تواند مزمن و عودکننده شود و کیفیت زندگی را به‌شدت کاهش دهد.
رایج ترین علت فیستول مقعدی در مردان شامل موارد زیر است:
آبسه‌های مزمن در اطراف مقعد
یبوست طولانی‌مدت
بیماری کرون یا سایر اختلالات التهابی روده
فعالیت کم و نشستن طولانی
عفونت‌های گوارشی مکرر
آسیب‌های فیزیکی یا تروما به ناحیه مقعد
عکس فیستول
در بررسی تخصصی، دیدن عکس فیستول برای درک بهتر محل و شدت آسیب بسیار مفید است. تصاویر ناسور معمولا نشان‌دهنده یک زخم باز یا مجرای کوچک در نزدیکی ناحیه آسیب‌دیده هستند که ممکن است ترشحات چرکی یا التهاب مشخصی داشته باشند. مشاهده این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا نوع بیماری، محل دقیق، و عمق درگیری بافتی را تعیین کند. البته لازم به ذکر است که تشخیص نهایی تنها با معاینه حضوری و گاهی تصویربرداری مانند MRI انجام می‌شود.
عکس بعد از عمل فیستول
عکس بعد از عمل فیستول نمایی از ناحیه درمان‌شده را نشان می‌دهد که ممکن است شامل بخیه‌ها، محل لیزر یا ترمیم بسته زخم باشد. بسته به نوع عمل فیستول، ظاهر زخم ممکن است تمیز، بدون خونریزی و با التهاب کم باشد. در روش‌های نوین مانند جراحی لیزری، اسکار بسیار کوچکی باقی می‌ماند و ناحیه جراحی‌شده سریع‌تر ترمیم می‌شود. این تصاویر معمولا برای ارزیابی روند بهبودی و پیگیری عوارض احتمالی، مورد استفاده پزشک قرار می‌گیرند.
آیا فیستول خطرناک است
این سوال که آیا فیستول خطرناک است، یکی از رایج‌ترین دغدغه‌های بیماران پس از تشخیص این بیماری است. پاسخ کوتاه این است که بله، در صورت عدم درمان، این کانالها می‌توانند به مشکلی جدی تبدیل شوند. اگرچه این بیماری به تنهایی خوش‌خیم محسوب می‌شود، اما ماهیت مزمن، احتمال عفونت‌های مکرر، و تاثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار، آن را به یک عارضه پرخطر تبدیل می‌کند. از جمله پیامدهای خطرناک، گسترش عفونت به بافت‌های مجاور و در موارد نادر، ایجاد سرطان در فیستول‌های قدیمی یا مزمن است.
اگر این کانال ها برای مدت طولانی درمان نشود، ممکن است دچار عوارضی مانند بی‌اختیاری، تشکیل آبسه‌های عودکننده و آسیب دائمی به عضلات مقعد شود. علاوه بر آن، درد مداوم، ترشحات بدبو و ایجاد زخم‌های سطحی از دیگر مشکلات آزاردهنده‌ای است که زندگی روزمره بیمار را مختل می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود بیماران در اسرع وقت برای درمان اقدام کنند تا از گسترش مشکل جلوگیری شود.
بیماری فیستول در زنان
بیماری فیستول در زنان به‌ویژه از نظر فیزیولوژیک و روانی، تاثیر بیشتری بر فرد می‌گذارد. از آنجایی که ساختار لگن در زنان پیچیده‌تر و با اندام‌های حیاتی‌تری همراه است، این بیماری می‌تواند با مشکلاتی در زمینه‌های ادراری، تناسلی و گوارشی همراه باشد. به‌عنوان مثال، این بیماری در زنان ممکن است به ناحیه واژن نیز نفوذ کرده و منجر به شکل‌گیری کانالهای واژینال شود که درمان آن‌ها دشوارتر است.
از نظر روحی نیز این بیماری می‌تواند احساس شرم، استرس و کاهش اعتمادبه‌نفس را در بانوان ایجاد کند، به‌ویژه اگر ترشحات مداوم یا بوی ناخوشایند همراه آن باشد. تشخیص به‌موقع، مشاوره با پزشک متخصص و درمان مناسب می‌تواند نه‌تنها روند بیماری را متوقف کند، بلکه کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. به همین دلیل آگاهی و مراجعه سریع در بانوان بسیار اهمیت دارد.
بیماری فیستول در آقایان
بیماری فیستول در آقایان نیز می‌تواند چالش‌های قابل‌توجهی ایجاد کند، به‌ویژه برای مردانی که فعالیت بدنی بالایی دارند یا در محیط‌هایی با شرایط بهداشتی نامناسب کار می‌کنند. در مردان، این بیماری بیشتر به‌صورت آبسه‌های مقعدی شروع می‌شود و به مرور زمان به کانال فیستولی تبدیل می‌گردد. علائم شایع آن شامل درد ناحیه مقعد، ترشح، التهاب و گاهی اوقات خونریزی است که ممکن است به اشتباه با بواسیر یا شقاق مقعدی اشتباه گرفته شود.
از آنجایی که مردان معمولا نسبت به دردهای ناحیه نشیمنگاهی حساسیت کمتری نشان می‌دهند و دیرتر به پزشک مراجعه می‌کنند، بیماری اغلب در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده می‌شود. درمان زودهنگام، به‌ویژه با روش لیزر که کم‌تهاجمی و موثر است، می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند بی‌اختیاری یا تشکیل فیستول‌های شاخه‌دار جلوگیری کند. برای آقایان نیز آموزش، آگاهی و مشورت با پزشک متخصص ضروری است.
نتیجه گیری
فیستول مقعدی یکی از بیماری‌های آزاردهنده و مزمن ناحیه نشیمنگاهی است که با شناخت دقیق و درمان به‌موقع، می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. مهم‌ترین اصل در برخورد با این بیماری، آگاهی و مراجعه سریع به پزشک است. با وجود روش‌های نوین درمانی مانند لیزر، دیگر نیازی به نگرانی در مورد درد، بخیه‌های سنگین یا دوره نقاهت طولانی نیست. هرچه تشخیص زودتر انجام شود، درمان آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد بود.
در پایان، اگر به‌دنبال درمانی موثر، سریع و ایمن برای این بیماری هستید، پارما کلینیک انتخابی مطمئن برای شماست. این مرکز با بهره‌گیری از تکنولوژی روز دنیا، تیم پزشکی متخصص و تجربه موفق در درمان انواع بیماری‌های نشیمنگاهی، آماده است تا همراه مطمئن شما در مسیر درمان باشد. با ما تماس بگیرید تا قدم اول برای بازگشت به زندگی سالم و بدون درد را بردارید.
سوالات متداول
فیستول چیست؟
یک کانال غیرطبیعی بین دو بخش بدن است که اغلب بین پوست اطراف مقعد و کانال رکتوم ایجاد می‌شود. این عارضه معمولا پس از یک آبسه عمیق ایجاد می‌شود و نیاز به درمان جراحی دارد.
آیا فیستول با دارو درمان می‌شود؟
خیر، داروها فقط برای کنترل علائم عفونت و التهاب موثرند. درمان قطعی این بیماری تنها از طریق جراحی یا لیزر امکان‌پذیر است.
بعد از مداوای ناسور چند روز باید استراحت کرد؟
در روش لیزری، اغلب ۳ تا ۵ روز استراحت کافی است و فرد می‌تواند سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره بازگردد. اما در روش سنتی ممکن است به ۲ تا ۳ هفته استراحت نیاز باشد.
آیا fistula عود می‌کند؟
بله، در صورتی‌که به‌طور کامل تخلیه و درمان نشود یا مراقبت‌های پس از عمل رعایت نشوند، امکان بازگشت fistula وجود دارد. درمان با لیزر، احتمال عود را بسیار کاهش می‌دهد.
فیستول چه تفاوتی با آبسه دارد؟
آبسه مجموعه‌ای از چرک در بافت نرم است که معمولا دردناک و حاد است. فیستول در نتیجه عدم درمان کامل آبسه به‌وجود می‌آید و یک مسیر پایدار و مزمن در بدن ایجاد می‌کند.
من از شهرستانم و فیستول مقعدی دارم، آیا امکان ویزیت آنلاین دارید؟